Magdalena Saja
Rzeczpospolita

Umowy agencyjne i pośrednictwo w sprzedaży nie wpisują się w doradztwo, badanie rynku czy usługi reklamowe, a jednak skarbówka uznaje, że dotyczy ich limit podatkowy i opodatkowanie u źródła.

Powszechne w obrocie gospodarczym umowy agencyjne i umowy pośrednictwa w sprzedaży świadczone są przez agentów i przedstawicieli handlowych, a ich celem i istotą jest sprzedaż towaru lub usługi. W świetle prawa cywilnego istota i zakres tych umów nie budzą wątpliwości. Emocje budzi jednak ocena ich skutków podatkowych w zakresie opodatkowania podatkiem u źródła (art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT) oraz w zakresie limitu kosztów podatkowych dla usług niematerialnych (art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT).
Warto się przyjrzeć rodzajom usług wymienionych w tych przepisach podatkowych.

art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT (limit kosztów podatkowych): art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy o CIT (obowiązek poboru podatku u źródła)
Usługi: doradcze, badania rynku, reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, ubezpieczeń, gwarancji i poręczeń oraz świadczenia o podobnym charakterze Usługi: doradcze, księgowe, badania rynku, usługi prawne, reklamowe, zarządzania i kontroli, przetwarzania danych, usługi rekrutacji pracowników i pozyskiwania personelu, gwarancji i poręczeń oraz świadczenia o podobnym charakterze

Problemy z kwalifikacją
Do czego sprowadza się problem podatkowej kwalifikacji umów agencyjnych i pośrednictwa w sprzedaży?
Otóż dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w indywidulanych interpretacjach prawa podatkowego doszukuje się w umowach agencyjnych i umowach pośrednictwa w sprzedaży elementów usług doradczych, reklamowych czy usług przetwarzania danych, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 2a oraz art. 15e ust. 1 pkt 1 ustawy o CIT.
W konsekwencji, umowy te, jako tzw. świadczenia o charakterze podobnym, podlegają ograniczeniom wynikającym z ww. przepisów.

Na czym polegają
Zweryfikujmy zatem podobieństwa, przyglądając się istocie rzekomo podobnych usług.
• Usługi doradcze są to usługi, których istotą jest profesjonalny, przejawiający się w odpowiednim przygotowaniu merytorycznym i doświadczeniu zawodowym charakter usługi oraz świadczącego ją podmiotu. Doradca, dzięki swojej wiedzy i doświadczeniu, wspomaga klienta w rozwiązywaniu jego problemów i podejmowaniu przez niego decyzji. Rolą doradcy nie jest jednak podejmowanie decyzji za klienta, działanie w jego imieniu i na jego rzecz czy też zastępowanie go w zakresie czynności faktycznych czy prawnych,.
• Usługi badania rynku to usługi, które sprowadzają się do badania całokształtu stosunków gospodarczych / społecznych na podstawie profesjonalnych analiz przeprowadzanych z wykorzystaniem wysoce wyspecjalizowanych narzędzi i technik badawczych. Wyniki tych badań pozwalają wyciągać wnioski dot. zjawisk, zachodzących procesów rynkowych, trendów i prognoz w zakresie badanych zagadnień w skali mikro- lub makroekonomicznej lub społecznej.
• Usługi reklamy są ukierunkowane na zwiększanie rozpoznawalności, promowanie, pozycjonowanie, zachwalanie i wartościowanie produktów, usług oraz brandów na rynku. Usługi reklamowe wspierają proces sprzedaży, jednak nie stanowią jego istoty, występują w obrocie gospodarczym niezależnie i zazwyczaj poprzedzają proces sprzedaży.
Usługi agencyjne i pośrednictwa w sprzedaży nie wpisują się w żadną z ww. kategorii usług. Ich istotą i celem jest bowiem doprowadzenie do sprzedaży produktu czy usługi. Na ich wykonanie składa się wiele jednostkowych świadczeń, ale stanowią one spójny proces następujących po sobie w pewnej chronologii działań, których rezultatem jest sprzedaż produktu lub usługi.

Zdaniem autorki – Trudno znaleźć podobieństwa
Czy usługę agencyjną / pośrednictwa w sprzedaży da się podzielić na kawałki i wyodrębnić z niej inne usługi takie jak doradztwo, badanie rynku, czy reklamę, co zalecają w swoich decyzjach interpretacyjnych organy podatkowe?
Odpowiedź brzmi nie. A to dlatego, że badania rynku i działania reklamowe poprzedzają proces sprzedaży, nie są jego immamentną częścią. Agent czy pośrednik w sprzedaży informuje klienta o walorach i zaletach produktu, jednak na etapie sprzedaży jest to szczegółowa informacja handlowa o produkcie, a nie jego reklama. W procesie sprzedaży agent czy pośrednik nie doradza klientowi przy zakupie produktu, jest poniekąd w opozycji do klienta, gdyż jego celem jest sprzedaż klientowi produktu stanowiącego własność sprzedawcy, w którego imieniu i na rzecz którego działa.
Jakby się temu nie przyglądać, trudno jest dopatrzyć się podobieństwa usług agencyjnych i pośrednictwa w sprzedaży do usług doradczych, reklamowych czy badania rynku.
Warto jest przy tym zwrócić uwagę na jeszcze jeden argument, w myśl powiedzenia, że włosa nie da się dzielić na czworo… Wynagrodzenie za usługi sprzedażowe jest najczęściej kalkulowane jako procent od sprzedaży. Takiego wynagrodzenia nie da się podzielić, gdyż nie ma w nim ani skalkulowanych, ani wyodrębnionych kosztów innych usług. Usługi agencji i pośrednictwa w sprzedaży to usługi samoistne o charakterze jednolitym i niepodzielnym, a nie zlepek innych usług.
Może to sami podatnicy zagubili się w tej materii, dążąc z należytą starannością do wyjaśniania wszelkich wątpliwości w drodze interpretacji? Trudno jest im się dziwić, jeśli się weźmie pod uwagę często zmieniające się i niejasne przepisy i otwarte katalogi świadczeń o podobnym charakterze… Każdy może zwątpić.
Na koniec uprzejma prośba do organów interpretacyjnych aby wzięły pod uwagę te argumenty, co pozwoli rozwiązać problemy interpretacyjne i zapewni usługom agencyjnym i usługom pośrednictwa w sprzedaży należną im tożsamość i niezależność, zwłaszcza że ich istota i cel gospodarczy nie budzą wątpliwości.

Podstawa prawna: art. 15e ust. 1 pkt 1 oraz art. 21 ust. 1 pkt 2a ustawy z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U. z 2020 r. poz. 1406 ze zm.)