Natalia Błażejewska
Puls Biznesu

W toku prowadzonej działalności gospodarczej polscy podatnicy często podejmują współpracę z zagranicznymi podmiotami, nabywając od nich towary lub usługi. Najczęściej w takim przypadku zagraniczny dostawca wystawia fakturę bez podatku VAT, natomiast polski nabywca rozlicza transakcję w swojej deklaracji VAT (odwrotne obciążenie).

Jednak co w przypadku, gdy po pewnym czasie okaże się, iż warunki dla zastosowania odwrotnego obciążenia przestały być spełnione, ponieważ zagraniczny dostawca w momencie dokonania transakcji powinien być zarejestrowany na VAT w Polsce? Dotychczas organy podatkowe stały na stanowisku, że w takim przypadku transakcja rozliczona uprzednio przez nabywcę podlega korekcie. Zdaniem organów, wskazanie przez zagranicznego dostawcę w dokumentach rejestracyjnych VAT daty wstecznej rozpoczęcia działalności gospodarczej w Polsce (obejmującej moment dokonania dostawy towarów na terytorium Polski lub wykonania usług związanych z nieruchomością położoną w Polsce) powoduje, że warunki dla zastosowania odwrotnego obciążenia nie są już spełnione, w wyniku czego zagraniczny dostawca staje się podmiotem zobowiązanym do rozliczenia VAT w Polsce z tytułu dokonanych transakcji. Konsekwencją takiego podejścia organów jest nie tylko zaległość podatkowa w VAT, którą zagraniczny dostawca musi zapłacić wraz z odsetkami (oraz zasadniczo dodatkowym zobowiązaniem VAT), ale również konieczność skorygowania wcześniejszego rozliczenia transakcji przez nabywcę.

Szansę na zmianę stanowiska organów podatkowych w przedmiotowej kwestii dał podatnikom Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 15 listopada 2022 r. (sygn. I FSK 95/19). W wyroku tym NSA orzekł, że termin na rejestrację VAT nie podlega przywróceniu (jako termin prawa materialnego), zatem czynność rejestracji wywiera skutek tylko na przyszłość. Odmienne stanowisko – jak wskazał NSA – byłoby sprzeczne z potrzebą zachowania pewności prawa i tworzenia warunków przewidywalności prawa dla jego odbiorców. Co więcej, NSA podkreślił, że przepisy dotyczące rozliczenia podatku VAT przez nabywcę nie wskazują na warunek istnienia obowiązku rejestracji po stronie zagranicznego dostawcy, a na fakt bycia zarejestrowanym. Przepisy te, jak zaznaczył NSA, mają charakter definitywny – jeśli zatem spełnione zostały warunki dla rozliczenia podatku VAT z tytułu danej transakcji przez nabywcę (odwrotne obciążenie), to usługodawca/dostawca został z tego obowiązku zwolniony.

Późniejsza rejestracja tego dostawcy jako podatnika VAT ze wskazaniem daty wstecznej tego stanu rzeczy nie zmienia. Zatem zgodnie ze stanowiskiem zaprezentowanym przez NSA w przedmiotowym wyroku: rozliczona uprzednio przez nabywcę dostawa towarów na terytorium Polski lub usługa związana z nieruchomością położoną w Polsce nie będzie w takiej sytuacji podlegać skorygowaniu i rozliczeniu przez zagranicznego dostawcę. Listopadowy wyrok NSA daje nadzieję na zmianę podejścia organów podatkowych w kwestii skutków dokonania rejestracji VAT z określeniem wstecznej daty rozpoczęcia działalności gospodarczej w Polsce w odniesieniu do rozliczonych już transakcji.