Lidia Adamek-Baczyńska, Monika Maćkowiak
Rzeczpospolita

Obowiązkiem nabywcy jest poinformowanie sprzedawcy w momencie zakupu czy działa jako podatnik czy osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej. W tym drugim przypadku późniejsza zmiana decyzji nie jest już możliwa.

1 stycznia br. weszła w życie nowelizacja ustawy o VAT dotycząca m.in. wystawiania faktur do paragonów fiskalnych. W przypadku sprzedaży rejestrowanej przy użyciu kasy fiskalnej, fakturę do paragonu dla podatnika wystawia się wyłącznie wtedy, gdy na paragonie znajduje się NIP tego podatnika (art. 106b ust. 5 ustawy o VAT).
Wystawienie faktury niezgodnie z tym przepisem wiąże się z sankcją w wysokości odpowiadającej 100 proc. kwoty podatku wykazanego na tej fakturze (art. 106b ust. 6 ustawy o VAT). Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą mogą za naruszenie tych regulacji ponieść odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe. Wówczas dodatkowe zobowiązanie za ten sam czyn nie będzie ustalane.

Nie trzeba wymieniać kasy
Jedną z wątpliwości podatników jest to czy kasy, które nie mają technicznej możliwości wskazywania NIP na paragonie, muszą zostać wymienione. Fiskus potwierdza, że w związku ze zmianą przepisów podatnicy nie są zobowiązani do wymiany kas rejestrujących (interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 18 grudnia 2019 r., 0113-KDIPT1-3.4012.658.2019.1.JM). Obowiązkiem nabywcy jest poinformowanie sprzedawcy czy dokonuje zakupu jako osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej, czy jako podatnik. Jeżeli nabywca poinformuje sprzedawcę w momencie zakupu, że działa w charakterze podatnika, a kasa nie ma możliwości wskazania NIP na paragonie, to sprzedawca nie powinien rejestrować takiej sprzedaży na kasie fiskalnej, tylko od razu wystawić fakturę dokumentującą tę sprzedaż.
Kolejne wątpliwości podatników pojawiają się w zakresie możliwości wystawienia faktur do paragonów dla osób fizycznych nieposługujących się NIP. Kwestia ta również została poruszona w interpretacjach indywidualnych wydanych przez dyrektora KIS. I tak, w przypadku faktur wystawianych dla osób nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, sprzedawcy mają prawo wystawiać faktury bez NIP na żądanie nabywcy do paragonów, na których ten NIP nie został wskazany (np. interpretacja dyrektora KIS z 5 marca 2020 r., 0112-KDIL3.4012.23.2020.1.LS). Jak podkreślają organy, zmiany przepisów dotyczą nabywców działających w charakterze podatnika. Nabywca niebędący podatnikiem nadal ma prawo żądać od sprzedawcy wystawienia faktury bez NIP.

Poprawienie NIP niemożliwe
W praktyce mogą zdarzyć się sytuacje, gdy NIP wskazany na paragonie jest błędny. Błąd może wynikać zarówno z omyłkowego podania numeru innego podmiotu, jak również z pomyłki przy wpisywaniu go. Jako, że NIP na paragonie jest jedynym elementem identyfikującym nabywcę taka sytuacja jest problematyczna dla obu stron transakcji. Kasa rejestrująca uniemożliwia poprawienie wprowadzonego błędnie NIP na paragonie. Dodatkowo, zdaniem skarbówki, faktura do paragonu nie może zostać wystawiona, jeżeli na paragonie znajduje się błędny NIP nabywcy, ponieważ nie będzie możliwości jego identyfikacji (interpretacja dyrektora KIS z 20 grudnia 2019 r., 0111-KDIB3-2.4012.590.2019.3.SR). W konsekwencji, sprzedawca nie jest w takim przypadku uprawniony do skorygowania faktury sprzedażowej lub zaakceptowania noty korygującej wystawionej przez nabywcę. Rozwiązaniem tej sytuacji może się okazać zwrot wszystkich zakupionych towarów, a następnie ich ponowny zakup. Jednak nie zawsze takie rozwiązanie będzie mogło zostać zastosowane, np. w przypadku zakupu paliwa na stacjach benzynowych. Przepisy ustawy o VAT umożliwiają wystawienie tzw. faktury uproszczonej dla niskowartościowych transakcji.

Transakcja do 450 zł
Na fakturze uproszczonej część danych może zostać pominięta, jak np. nazwa oraz adres nabywcy. Jeżeli na paragonie są wskazane poniższe elementy, to spełnia on przesłanki do uznania go za tzw. fakturę uproszczoną: ∑paragon zawiera elementy wskazane w przepisach, np. imię i nazwisko lub nazwę podatnika, nazwę towaru lub usługi pozwalającą ich identyfikację oraz łączną wysokość podatku i sprzedaży brutto, ∑kwota paragonu brutto nie przekracza 450 zł lub 100 EUR, oraz ∑na paragonie jest wskazany NIP nabywcy.
W tej sytuacji sprzedawca nie powinien wystawiać kolejnego dokumentu, czyli faktury. Otrzymany przez nabywcę paragon jest wystarczającym dokumentem umożliwiającym odliczenie VAT oraz zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodu. Takie stanowisko potwierdził dyrektor KIS w interpretacji z 18 marca 2020 r. (0114-KDIP1-3.4012.61.2020.1.ISK).Po nowelizacji przepisów dotyczących wystawiania faktur do paragonów podatnicy stanęli przed kolejnymi wyzwaniami Sankcje za wystawienie faktury do paragonu niezgodnie z przepisami mogą być dotkliwe, dlatego istotne jest przeanalizowanie sposobu działania kas rejestrujących oraz systemów sprzedażowych.