Magdalena Szczepańska, Dawid Przeździak
Puls Biznesu

Prawo do obniżenia kwoty podatku VAT należnego o kwotę podatku VAT naliczonego przysługuje podatnikowi w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych VAT. Jest to jedna z podstawowych zasad pozwalająca zachować neutralność tego podatku. Przepisy ustawy o VAT wprowadzają jednak wyłączenia prawa do odliczenia (np. art. 88) lub jego czasowe ograniczenia  (m.in. art. 86 ust. 13).

Jednym z takich ograniczeń jest wynikająca z przepisu art. 89b ustawy o VAT, tzw. ulga na złe długi. Przepis ten określa, iż w przypadku nieuregulowania należności wynikającej z faktury nabywca jest zobowiązany do korekty podatku naliczonego w terminie 90 dni od dnia upływu terminu płatności. Dopiero w przypadku zapłaty tej zaległości, nabywca będzie ponownie uprawniony do odliczenia podatku naliczonego w okresie, w którym dokonał zapłaty.

Kwestie te wynikają bezpośrednio z ustawy o VAT i nie budzą większych wątpliwości podatników. Problem pojawia się w sytuacji, gdy podatnik opłacił zobowiązanie wynikające z faktury 90 dni po terminie jego płatności (taki limit czasowy określa obecnie art. 89b), lecz wcześniej nie dokonał odliczenia podatku VAT naliczonego z takiej faktury. W takiej sytuacji podatnicy mają problem z określeniem, czy i kiedy przysługuje im prawo do odliczenia VAT z faktury.

W przedmiotowej sprawie wydano już kilka interpretacji indywidualnych. W jednej z najnowszych (interpretacja z 14 września 2021 r. sygn. akt 0113-KDIPT1-1.4012.544.2021.1.MSU) Dyrektor KIS stwierdził, że obowiązek korekty podatku naliczonego wynikający z treści przepisu art. 89b ma zastosowanie wyłącznie do podatników, którzy uprzednio dokonali odliczenia VAT z niezapłaconej faktury. W konsekwencji dłużnik, który nie odliczył kwoty podatku wynikającej z takiej faktury, nie będzie zobligowany do dokonania korekty VAT. Dodatkowo, w przywołanej interpretacji Dyrektor KIS potwierdził, że w takiej sytuacji podatnik ma prawo odliczyć podatek naliczony wynikający z uregulowanej faktury w rozliczeniu za okres, w którym dokonał zapłaty należności z zastrzeżeniem terminu wskazanego w art. 86 ust. 13 ustawy o VAT – tj. nie później niż w ciągu 5 lat, licząc od początku roku, w którym powstało prawo do obniżenia kwoty podatku należnego. Przytoczona interpretacja jest tylko przykładem stanowiska, które w ramach ujednoliconej już linii interpretacyjnej prezentują organy podatkowe.

Płatność za fakturę zakupu dokonywana z dużym opóźnieniem (już po upływie 90 dni od dnia upływu terminu płatności) jest często spowodowana celowym działaniem np. wynikającym z braku akceptacji dla udokumentowanego nią świadczenia lub niezgodności ceny. W takim przypadku, gdy zakwestionowana zostanie jedynie część świadczenia (płatność dotyczyć będzie tylko części kwoty z faktury), podatnik/nabywca będzie uprawniony do odliczenia podatku VAT naliczonego przypadającego wyłącznie na uregulowaną część należności. Bez względu na to jaka jest przyczyna braku płatności za fakturę, w każdym indywidualnym przypadku należy dokonać oceny czy zastosowanie przepisów tzw. ulgi na złe długi jest obowiązkowe.