Lidia Adamek-Baczyńska, Monika Maćkowiak
Rzeczpospolita

Aby uniknąć sporów ze skarbówką, podatnicy powinni rozliczać kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w okresie pięciu lat. Jeśli nie jest to możliwe, to należy zawnioskować o zwrot na rachunek bankowy.

Poniesienie przez podatnika istotnych nakładów inwestycyjnych w trakcie realizacji projektu często powoduje powstanie nadwyżki podatku naliczonego nad należnym. Przepisy ustawy o VAT przewidują dwa rozwiązania w przypadku powstania takiej nadwyżki:
– zwrot na rachunek bankowy podatnika lub
– przeniesienie kwoty nadwyżki na kolejny okres rozliczeniowy (art. 87 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług).
W przypadku zwrotu kwoty nadwyżki VAT na rachunek bankowy, organy mogą weryfikować zasadność tego zwrotu w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej lub postępowania podatkowego. I w praktyce często to robią. Taka kontrola może powodować przedłużenie terminu na zwrot. W celu szybszego rozliczenia kwoty nadwyżki wielu podatników decyduje się ją wykazać w deklaracji VAT jako kwotę do przeniesienia na kolejne okresy rozliczeniowe.
Takie rozwiązanie jest praktyczne szczególnie wtedy, gdy przeniesioną kwotę nadwyżki podatku naliczonego podatnik może rozliczyć w kolejnym okresie z kwotą należnego VAT. Trzeba się jednak zastanowić co będzie w przypadku, gdy w kolejnym i następnych miesiącach również powstanie nadwyżka podatku naliczonego. Czy kwota nadwyżki VAT naliczonego nad należnym może wtedy ulec przedawnieniu?
Kwestia ta nie została uregulowana w przepisach podatkowych. Problematyka przedawnienia kwoty do przeniesienia jest przedmiotem sporów podatników z organami podatkowymi.

Jakie jest podejście fiskusa
Stanowisko organów podatkowych jest w tym zakresie niejednolite. W interpretacji indywidualnej z 14 lutego 2019 r (0114-KDIP1-3.4012.744.2018.1.SM) dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał, że pięcioletni okres przedawnienia, o którym mowa w art. 70 ordynacji podatkowej, dotyczy wszystkich elementów konstrukcyjnych VAT. W konsekwencji, kwota nadwyżki podatku naliczonego nad należnym przenoszona w deklaracji VAT przedawnia się z upływem pięciu lat, podobnie jak zobowiązanie podatkowe. Zdaniem organów podatkowych takie stanowisko jest zgodne z uchwałą Naczelnego Sądu Administracyjnego z 29 czerwca 2009 r. (I FPS 9/08).

Odmienne podejście zostało natomiast zaprezentowane w interpretacji indywidualnej dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 4 listopada 2019 r. (0115-KDIT1-1.4012.619.2019.1.MM). Organ uznał, że jeżeli podatnik prowadził działalność i wykazywał w deklaracjach podatkowych podatek należny i naliczony, to nie należy mówić o kwocie nadwyżki wynikającej z deklaracji VAT za okres rozliczeniowy sprzed pięciu lat, lecz z poprzedniej deklaracji VAT. Dodatkowo, skoro podatnik nieprzerwanie prowadził działalność gospodarczą, to kwota VAT nie ulega przedawnieniu. Podobne stanowisko znajduje się w interpretacjach indywidualnych dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 5 października 2017 r. (0112-KDIL4.4012.269.2017.1.HW) oraz z 4 października 2019 r. (0114-KDIP1-1.4012.436.2019.1.IZ).

Stanowisko NSA
Omawiane zagadnienie było przedmiotem orzeczenia Naczelnego Sądu Administracyjnego (wyrok z 14 stycznia 2020 r., I FSK 685/19). Sprawa dotyczyła podatnika prowadzącego działalność na rynku obrotu nieruchomościami, któremu naczelnik urzędu skarbowego odmówił prawa do pomniejszenia podatku należnego o kwotę nadwyżki wykazanej w deklaracji jako kwota do przeniesienia na kolejne okresy rozliczeniowe. Naczelnik uznał, że kwota do przeniesienia powstała w przedawnionych okresach (2008 – 2010). W konsekwencji. podatnik był uprawniony do rozliczenia tej kwoty poprzez pomniejszenie kwoty podatku należnego wynikającego ze sprzedaży jednego z budynków dokonanej w 2017 r. Podatnik zaskarżył decyzję organu do wojewódzkiego sądu administracyjnego, który uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję i umorzył postępowanie. Zdaniem WSA, jeżeli wysokość kwoty podatku do przeniesienia nie została wcześniej zakwestionowała przez organy podatkowe, a ustawodawca nie uregulował w przepisach terminu w jakim podatnik może przenosić tę kwotę w deklaracji VAT, to nie można wyłącznie na zasadzie analogii przepisów dotyczących przedawnienia zobowiązania podatkowego pozbawiać podatnika prawa do odliczenia podatku naliczonego. Pozytywny wyrok WSA został jednak uchylony przez NSA wyrokiem z 14 stycznia 2020 r. (III SA/Wa 432/18) i sprawa została przekazana do ponownego rozpatrzenia przez WSA. NSA uznał, że taka nadwyżka może się przedawnić. Na chwilę obecną nie ma uzasadnienia wyroku NSA. Nie można jednak wykluczyć, że negatywny wyrok NSA wpłynie na ujednolicenie stanowiska w tym zakresie – niestety na niekorzyść podatników.

Biorąc pod uwagę rozbieżności interpretacyjne oraz najnowsze orzeczenie NSA, aby uniknąć sporów z organami podatkowym, podatnicy powinni konsumować kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w okresie pięciu lat. Jeśli nie jest to możliwe, to podatnicy mogą wykazać kwotę nadwyżki do zwrotu na rachunek bankowy. W przeciwnym razie rozliczenie kwoty nadwyżki może być kwestionowane i jej rozliczenie może się okazać niemożliwe.