Magdalena Szczepańska, Natalia Sęk
Puls Biznesu
W ostatnim czasie do porządku prawnego wprowadzono wykaz podatników VAT, tzw. biała lista oraz obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (MPP), tzw. split payment.
Zarówno w zakresie białej listy, jak i MPP 15 tys. zł to kwota transakcji, której osiągnięcie warunkuje stosowanie tych przepisów. Pomimo takich punktów stycznych instytucje te zostały wprowadzone na podstawie odrębnych regulacji.
Biała lista podatników jest oficjalnym wykazem zawierającym najważniejsze dane o podatnikach. W rękach organów administracji skarbowej jest natomiast narzędziem, które umożliwia sprawowanie kontroli nad przepływami pieniężnymi. Zgodnie z przepisami wprowadzającymi rejestr podatników jedynie rachunki bankowe podatników, które widnieją na białej liście mogą służyć do bezpiecznego rozliczania transakcji z podatkowego punktu widzenia( w przypadku gdy jej wartość osiągnie wskazaną kwotę). Biała lista ma zastosowanie do wszystkich płatności dokonywanych w ramach działalności gospodarczej, gdy transakcja będzie równa lub wyższa niż 15 tys. zł.
Natomiast split payment to sposób płatności za faktury, który jest obowiązkowy jedynie dla określonej grupy towarów i usług wskazanych w załączniku 15 do ustawy o VAT, gdy transakcja osiągnie wskazaną kwotę i realizowana jest pomiędzy podatnikami VAT.
Stosując się do powyższych regulacji, nabywca, chcąc zapłacić za otrzymaną fakturę, w pierwszej kolejności powinien zweryfikować kwotę transakcji. W przypadku gdy osiągnie ona lub przekroczy 15 tys. zł, każdorazowo powinien upewnić się, że rachunek bankowy na który zapłaci za nabyte towary/usługi, znajduje się na białej liście. Dokonując zapłaty na rachunek spoza białej listy, podatnik traci prawo do rozpoznania wydatku jako koszt uzyskania przychodu. Może jednak zachować to prawo, jeśli zgłosi rachunek, na który dokonał płatności, do właściwego dla kontrahenta urzędu skarbowego.
W dalszej kolejności należy zidentyfikować towar/usługę pod kątem załącznika 15 do ustawy o VAT. Jeśli przedmiot fakturowania obejmuje towary/usługi z załącznika i spełniony jest warunek statusu podatnika VAT dla stron transakcji, nabywca zobligowany jest do zapłaty zgodnie z MPP. Jeśli tego nie zrobi, naraża się na sankcje. Mimo że sprzedawca, wystawiając fakturę, powinien umieścić na niej adnotację „mechanizm podzielonej płatności”, obowiązek zapłaty w split payment spoczywa na nabywcy, nawet gdy faktura nie zawierała tego sformułowania. Sankcją za niedopełnienie obowiązku zapłaty w MPP jest – tak jak w przypadku białej listy – brak możliwości zaliczenia wydatku do kosztów uzyskania przychodów. W obecnym stanie prawnym zastosowanie split payment nie zwalnia z obowiązków w zakresie białej listy.
W związku z tym, sankcja obowiązuje także, gdy mimo zapłaty w MPP rachunek bankowy nie znajduje się na białej liście. Organ podatkowy może nałożyć na nabywcę dodatkowe zobowiązanie w wysokości 30 proc. wartości VAT wskazanego na fakturze. Ponadto na podatnika, który pomimo obowiązku nie zapłaci za fakturę z zastosowaniem MPP, może zostać nałożona kara grzywny. Weryfikacja rachunków bankowych i poszczególnych elementów transakcji umożliwia nabywcy dopełnienie wymogów dotyczących płatności w świetle przepisów dotyczących białej listy i mechanizmu podzielonej płatności. Wiążę się to jednak z ogromnym obciążeniem administracyjnym i mocno komplikuje proste procesy, jakimi są płatności zobowiązań przedsiębiorcy.