W ostatnim czasie wydane zostały dwie interpretacje indywidualne Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej w zakresie możliwości zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów przegranego procesu sądowego. Przedmiotowe interpretacje zostały wydane dzień po dniu, przy czym pierwsza z nich – w zakresie CIT, była korzystna dla wnioskodawcy, natomiast druga z nich – w zakresie PIT – niekorzystna.
W interpretacji indywidualnej z 28 czerwca 2023 r., nr 0114-KDIP2-2.4010.231.2023.1.SP, organ podatkowy zgodził się ze stanowiskiem wnioskodawcy (bankiem udzielającym kredytów frankowych), że koszty przegranego procesu sądowego mogą stanowić dla banku koszty uzyskania przychodów. Organ – odstępując od uzasadnienia prawnego oceny – zgodził się z wnioskodawcą, że koszty procesu ponoszone przez bank winny być uznane za racjonalne i celowe z perspektywy całokształtu działalności banku. Bank wskazywał bowiem, że zawieranie przez niego umów kredytu było ekonomicznie uzasadnioną i racjonalną decyzją, która wykazywała bezsprzeczny związek z prowadzoną przez bank działalnością. Natomiast, gdyby na moment zawarcia umów kredytu istniało materialne ryzyko zakwestionowania klauzul umownych w zakresie umów kredytu, to bank prowadzący swoją politykę w sposób racjonalny nie zawierałby tego rodzaju umów.
Ponadto, w przedstawionym stanie faktycznym, nie występuje sytuacja, w której wnioskodawca wypełnił swoje zobowiązanie w sposób wadliwy. W czasie obowiązywania umów kredytowych wnioskodawca wykonywał należycie swoje obowiązki, które zostały nałożone na niego w wyniku zawarcia umów kredytu, jak i powinności wynikających z przepisów prawa powszechnego. Jednocześnie, kosztów procesu nie można zakwalifikować do kategorii kar umownych czy też odszkodowań. Warunki poniesienia kosztów procesu nie zostały ustalone w drodze umowy pomiędzy bankiem a kredytobiorcami, lecz wynikają z prawomocnego wyroku sądu, co wyklucza uznanie ich za kary umowne. Wydatki te nie będą również odszkodowaniami, gdyż nie stanowią one sposobu naprawienia szkody, w tym m.in. szkody powstałej na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania.
Tym samym organ podatkowy zgodził się z wnioskodawcą, że koszty procesu służą zachowaniu i zabezpieczeniu źródła przychodów wnioskodawcy, jakim jest działalność w zakresie udzielania kredytów i wynikają z konkretnego wyroku sądu i nie są objęte wyłączeniem z kosztów uzyskania przychodów na mocy art. 16 ust. 1 pkt 22 ustawy o CIT.
Z kolei w interpretacji indywidualnej z 29 czerwca 2023 r., nr 0112-KDIL2-2.4011.461.2023.1.KP, organ podatkowy uznał, że podatnik, który przegrał proces sądowy i został obciążony kosztami sądowymi oraz odsetkami ustawowymi, nie może tych wydatków zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów w prowadzonej działalności gospodarczej. Sprawa dotyczyła przedsiębiorcy handlującego samochodami, który przegrał proces sądowy z jedną ze swoich klientek z uwagi na wystąpienie wady ukrytej sprzedanego pojazdu.
W wydanej interpretacji organ podatkowy podkreślił, że to podatnik ponosi ryzyko prowadzenia działalności gospodarczej, w związku z tym nietrafnych decyzji lub niezachowania należytej staranności, skutkujących powstaniem kosztów związanych z tą działalnością i nie może sobie tego ryzyka rekompensować przy pomocy przepisów podatkowych, gdyż oznaczałoby to w praktyce przerzucenie na Skarb Państwa ryzyka związanego z określonym przedsięwzięciem gospodarczym podejmowanym przez podmiot. Zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów kosztów postępowania sądowego oraz odsetek ustawowych byłoby niezgodne z przepisem art. 22 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych i wyraźnie sprecyzowanym celem ustawodawcy. Zapłata zasądzonych kosztów postępowania sądowego oraz odsetek ustawowych nie wiąże się bowiem z jakimś rzeczywistym zdarzeniem gospodarczym, mającym wpływ na wysokość osiągniętych lub potencjalnych przychodów. Nie można jej także uznać za poniesioną w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów.
Tym samym organ uznał, że ww. wydatki nie zostały poniesione w celu zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, lecz są następstwem zapadłego wyroku sądowego uznającego winę przedsiębiorcy tj. wynikają z niewłaściwego działania podatnika. To oznacza, że wydatki te nie mogą stanowić dla wnioskodawcy kosztów uzyskania przychodów.
Na podstawie wyżej przedstawionych interpretacji wyraźnie widać więc, że podejście organów podatkowych co do możliwości zaliczania zaliczenia do kosztów uzyskania przychodów kosztów przegranego procesu sądowego jest niejednolite. Tym samym dany wydatek powinien podlegać każdorazowo wnikliwej analizie i ocenie z perspektywy możliwości uznania go za koszt uzyskania przychodów.
Jeżeli powyższe zagadnienia dotyczą Państwa działalności i są Państwo zainteresowani naszą pomocą w przedmiotowym zakresie, uprzejmie prosimy o kontakt.
Powyższy post na blogu stanowi informację o charakterze ogólnym, jego celem jest dostarczenie Państwu na bieżąco informacji o zmianach w prawie podatkowym, interpretacjach organów podatkowych, rozwoju linii orzeczniczej oraz ciekawych komentarzach. Doradztwo Podatkowe WTS&SAJA nie ponosi prawnej odpowiedzialności za żadne działania lub zaniechania podjęte w wyniku powyższych informacji.