Lidia Adamek-Baczyńska, Natalia Błażejewska
Puls Biznesu
Zasadniczo eksport towarów z Polski poza UE podlega opodatkowaniu wg stawki VAT 0 proc. Warunkiem dla jej zastosowania jest posiadanie w odpowiednim terminie dokumentu potwierdzającego wywóz towarów poza UE (art. 41 ust. 6 ustawy o VAT).
Przepisy art. 41 ust. 6a ustawy o VAT zawierają katalog dokumentów, które są wymagane dla potwierdzenia eksportu. W praktyce takim dokumentem jest najczęściej dokument celny IE-599.
Często zdarza się jednak, że podatnicy mają problem z terminowym uzyskiwaniem stosownych dokumentów celnych. Przyczyn takiego stanu jest wiele i często leżą one po stronie krajowych lub zagranicznych organów celnych. Konsekwencje musi jednak ponieść podatnik, który nie ma możliwości zastosowania stawki 0 proc. VAT do dokonywanego eksportu aż do momentu otrzymania wymaganych dokumentów.
Jednak brak dokumentów celnych nie pozbawia podatnika możliwości zastosowania stawki VAT 0 proc. do eksportu towarów. Użycie w przepisie art. 41 ust. 6a sformułowania „w szczególności” wskazuje, że katalog dokumentów w nim wskazanych ma charakter otwarty. W przypadku braku dokumentów celnych należy zatem rozważyć, w jaki inny sposób podatnik może udowodnić fakt wywozu towarów poza UE i tym samym zastosować preferencyjne opodatkowanie. Nie bez znaczenia w tym przypadku pozostaje także wzrastająca cyfryzacja procesów logistycznych i procesów związanych z rozliczeniami podatkowymi. Otwiera ona wiele możliwości śledzenia przesyłek i stosowania cyfrowych dowodów dostarczenia towarów, również dla potrzeb VAT. Rozwiązania oparte na śledzeniu przesyłek, popularne dotychczas w przypadku dostaw wewnątrzwspólnotowych, mogą być stosowane także w przypadku wywozu towarów poza UE. Pytanie tylko czy takie rozwiązania będą wystarczające dla organów podatkowych.
Gdy przeglądamy ostatnie interpretacje indywidualne, odpowiedź na to pytanie wydaje się być twierdząca. Organy coraz chętniej przyznają podatnikom rację, że brak dokumentów celnych nie stoi na przeszkodzie, aby podatnik zastosował stawkę 0 proc. VAT do dokonanego eksportu. Koniecznym warunkiem jest jednak, aby podatnik posiadał inne dokumenty, które jednoznacznie potwierdzają wywóz danych/określonych towarów poza UE. Organy akceptują takie dokumenty jak np. zbiorcze, międzynarodowe listy spedycyjne z firm kurierskich ze statusem „doręczona”, oświadczenia nabywcy/przewoźnika o dostarczeniu towarów do miejsca poza UE czy potwierdzenia oparte na systemie e-monitoringu pozwalającym na śledzenie przesyłki.
Zmiana podejścia organów podatkowych w tym zakresie stanowi pokłosie stanowiska zaprezentowanego przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w wyroku z dnia 28 marca 2019 r. w sprawie C-275/18. TSUE jednoznacznie wskazał, że dla objęcia eksportu towarów zwolnieniem z VAT niezbędne jest spełnienie przesłanki faktycznej, jaką jest okoliczność wyprowadzenia określonych towarów poza UE. Wg TSUE objęcie towarów procedurą wywozu jest jedynie wymogiem formalnym, a brak dokumentów celnych nie może prowadzić do utraty przez podatnika prawa do zwolnienia eksportu z VAT. Stanowisko TSUE znajduje potwierdzenie również w orzecznictwie sądów administracyjnych. Obecne podejście organów podatkowych i sądów otwiera podatnikom nowe możliwości w zakresie potwierdzania eksportu. Należy jednak pamiętać, że każde rozwiązanie będące podstawą zastosowania preferencji i niewynikające wprost z przepisów podatkowych wymaga szczegółowej analizy w zakresie możliwości jego bezpiecznego wdrożenia.