Magdalena Szczepańska, Marta Szwajcer
Rzeczpospolita

Przedsiębiorcom zdarza się wystawić fakturę z opóźnieniem albo uwzględnić w rozliczeniach fakturę zakupu po terminie. Powstaje wtedy nadpłata lub zaległość podatkowa. Skutki takich zdarzeń trzeba każdorazowo dokładnie przeanalizować.

Podatnikom prowadzącym działalność gospodarczą opodatkowaną VAT często zdarzają się sytuacje, w których w wyniku wystawienia faktury z opóźnieniem powstaje zaległość podatkowa. Może się też np. zdarzyć, że poprzez ujęcie w ramach korekty deklaracji faktury zakupu, powstaje nadpłata w VAT. Ze względu na to, że takie zdarzenia wywołują odmienne skutki dla podatnika, warto w szczegółach przeanalizować konkretne przypadki.

Zmiany w jednej deklaracji…

Nadpłata w VAT powstaje m.in w wyniku skorygowania deklaracji VAT, gdy zwiększona zostaje kwota podatku naliczonego podlegającego odliczeniu lub zmniejszona jest kwota należnego VAT. W obu sytuacjach obniżona zostanie bowiem kwota podatku podlegającego wpłacie na rachunek urzędu skarbowego.

Nadpłata w VAT powstaje na zasadach ogólnych, tzn. już z chwilą uiszczenia podatku w kwocie wyższej niż należna, a nie w dniu złożenia korekty deklaracji.

Przykład

W deklaracji VAT za styczeń 2022 r. podatnik wykazał VAT do zapłaty w kwocie 3 000 zł. Kwota podatku została zapłacona 25 lutego 2022 r. 15 maja 2022 r. podatnik skorygował deklarację VAT za styczeń 2022 r., obniżając kwotę należnego VAT, a po jego stronie powstała nadpłata w wysokości 1 000 zł. W momencie złożenia korekty deklaracji VAT nie stwierdzono istniejących zaległości oraz bieżących zobowiązań podatkowych.

W takim przypadku nadpłata w VAT powstała z dniem uiszczenia zawyżonej kwoty VAT, tj. 25 lutego 2022 r.

Jakie dalsze kroki powinien powziąć podatnik w takiej sytuacji? Podatnik może złożyć wniosek o zwrot nadpłaty, w którym wskaże jak kwota nadpłaty powinna zostać rozdysponowana, np. zaliczona na poczet przyszłych zobowiązań podatkowych. W przypadku gdy prawidłowość skorygowanej deklaracji VAT nie budzi wątpliwości, organ podatkowy zwraca nadpłatę np. na wskazany rachunek bankowy podatnika. W pierwszej jednak kolejności, działając na podstawie ordynacji podatkowej organ jest zobowiązany do zaliczenia nadpłaty na poczet istniejących zaległości podatkowych Jeżeli zaistnieją wątpliwości co do zasadności zwrotu, to organ podatkowy może przeprowadzić czynności sprawdzające.

…albo w kilku

Zdarzają się jednak sytuacje, gdy w konsekwencji skorygowania kilku deklaracji VAT w tym samym czasie, w jednej z nich powstaje nadpłata, a w drugiej – w wyniku nieterminowego wykonania zobowiązania podatkowego – zaległość podatkowa. Co powinien zrobić podatnik? To zależy od konkretnej sytuacji. Przede wszystkim należy odpowiedzieć na pytania:

  • Co powstało wcześniej: nadpłata czy zaległość?
  • Czy kwota nadpłaty pokrywa w całości czy w części zaległość podatkową?
  • W jaki sposób liczyć odsetki od zaległości?

Przykład

W deklaracji VAT za styczeń 2022 r. podatnik wykazał VAT do zapłaty w kwocie 3 000 zł. Kwota podatku została zapłacona 25 lutego 2022 r. 15 maja 2022 r. podatnik skorygował deklarację VAT za styczeń 2022 r., obniżając kwotę należnego VAT, a po jego stronie powstała nadpłata w wysokości 1 000 zł. Jednocześnie, tego samego dnia podatnik skorygował deklarację VAT za marzec 2022r., w której powstała zaległość podatkowa w wysokości 1 500 zł.

W takim przypadku nadpłata powstała wcześniej i dlatego podlega zaliczeniu z urzędu na poczet zaległości powstałej w marcu 2022 r. Niemniej jednak, podatnik powinien naliczyć i zapłacić odsetki od zaległości podatkowej powstałej po zaliczeniu kwoty nadpłaty (w wysokości 500 zł) za okres od 26 kwietnia 2022 r. do dnia zapłaty zobowiązania.

Przykład

W deklaracji VAT za styczeń 2022 r. podatnik wykazał VAT do zapłaty w kwocie 3 000 zł. Kwota podatku została zapłacona 25 lutego 2022 r. 15 maja 2022 r. podatnik skorygował deklarację VAT za styczeń 2022 r., obniżając kwotę należnego VAT, a po jego stronie powstała nadpłata w wysokości 1 000 zł. Jednocześnie, tego samego dnia podatnik skorygował deklarację VAT za luty 2022 r., w której powstała zaległość podatkowa w wysokości 5 000 zł oraz za marzec 2022 r., która skutkowała powstaniem zaległości podatkowej w kwocie 1 500 zł.

W takim przypadku nadpłata w wysokości 1 000 zł podlega zaliczeniu z urzędu na poczet zobowiązania o najwcześniejszym terminie płatności, czyli zaległości za luty 2022 r. Podatnik będzie zobowiązany do zapłaty zaległości podatkowej za luty w kwocie 4 000 zł oraz całej zaległości za marzec. Odsetki od zaległości będą obliczone odrębnie dla kwoty wynikającej z korekty deklaracji za luty 2022 r. pomniejszonej o kwotę nadpłaty oraz odrębnie dla kwoty zaległości z deklaracji VAT za marzec 2022 r., do dnia ich faktycznej zapłaty.

Przykład

W deklaracji VAT za styczeń 2022 r. podatnik wykazał VAT do zapłaty w kwocie 3 000 zł. Kwota podatku została zapłacona 25 lutego 2022 r. 15 maja 2022 r. podatnik skorygował deklarację VAT za styczeń 2022 r., obniżając kwotę należnego VAT, a po jego stronie powstała nadpłata w wysokości 1 000 zł. Dodatkowo, tego samego dnia podatnik skorygował deklarację VAT za grudzień 2021 r., w efekcie której powstała zaległość podatkowa w kwocie 1 500 zł.

W takim przypadku zaległość podatkowa powstała wcześniej niż nadpłata. Nadpłata nie zostanie zaliczona z urzędu na poczet zaległości podatkowej. Co powinien zrobić podatnik? Ma generalnie dwie możliwości.

  1. Podatnik może zapłacić zaległość podatkową w pełnej kwocie 1 500 zł wraz z odsetkami skalkulowanymi na dzień faktycznej zapłaty. W takiej sytuacji ewentualne czynności sprawdzające w zakresie nadpłaty nie będą miały wpływu na zwolnienie podatnika z ciążących na nim obowiązków. Nadpłata natomiast w terminie jej zwrotu zostanie zadysponowana np. zgodnie z wnioskiem podatnika lub zwrócona na konto.
  2. Podatnik może złożyć wniosek o zwrot nadpłaty z jednoczesnym zaliczeniem kwoty na poczet zaległości podatkowej w wysokości 1 500 zł. Podatnik będzie nadal zobowiązany do zapłaty pozostałej kwoty zaległości podatkowej w wysokości 500 zł wraz z odsetkami. Odsetki należy naliczać odrębnie od momentu powstania zaległości podatkowej do momentu powstania nadpłaty (od kwoty 1 500 zł) oraz odrębnie od momentu powstania nadpłaty do dnia uregulowania zaległości w VAT (od kwoty 500 zł.).

Jak widać na powyższych przykładach, w zależności od indywidualnej sytuacji, podatnik ma do dyspozycji różne rozwiązania. Dlatego tak ważne jest, żeby za każdym razem prześledzić skutki jakie wywoła złożenie korekt deklaracji.

Podstawa prawna: art. 51 – art. 52a oraz art. 72 – art. 81 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (tekst jedn. Dz.U. z 2021 r., poz. 1540 ze zm.)