Anna Skrobek, Joanna Parysek
Rzeczpospolita

Wbrew stanowisku skarbówki, sądy administracyjne potwierdzają, że w przypadku wypłat za granicę, nieprzekraczających 2 mln zł, nie ma obowiązku szczegółowego sprawdzania partnera biznesowego. Trzeba jednak posiadać certyfikat rezydencji.

Intencją ustawodawcy było wprowadzenie od 2019 r. nowego mechanizmu poboru podatku u źródła w Polsce. Mechanizm ten zakłada, że gdy w roku podatkowym podmiotu wypłacającego należności kwota płatności na rzecz tego samego podatnika, podlegających podatkowi u źródła, przekraczałaby 2 mln zł, od nadwyżki ponad tę kwotę płatnik byłby zobowiązany do poboru podatku u źródła przy zastosowaniu stawek podstawowych wynikających z ustawy o CIT. Następnie podatnik lub płatnik, po spełnieniu warunków określonych w ustawie, będą mogli ubiegać się o zwrot zapłaconego podatku.

Kolejne odroczenie
Na podstawie rozporządzenia ministra finansów z 28 grudnia 2020 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie wyłączenia lub ograniczenia stosowania art. 26 ust. 2e ustawy o CIT termin wejścia w życie nowego mechanizmu poboru podatku u źródła został jednak po raz kolejny odroczony. Tym razem do 30 czerwca 2021 r.
Analogiczne regulacje oraz odroczenie terminu wejścia w życie nowego mechanizmu poboru podatku u źródła do 30 czerwca 2021 r. dotyczą również przepisów ustawy o PIT.

Na czym polega należyta staranność
Niezależnie jednak od tego odroczenia terminu wejścia w życie nowego mechanizmu poboru podatku u źródła, od 2019 r. obowiązują przepisy nakładające na płatników obowiązek dochowania należytej staranności przy weryfikacji warunków zastosowania niższej stawki, zwolnienia lub warunków niepobrania podatku u źródła. Przepisy nie zawierają przy tym szczegółowych regulacji określających na czym ma polegać „należyta staranność”. Określają one jedynie, że przy ocenie dochowania należytej staranności uwzględnia się charakter oraz skalę działalności prowadzonej przez płatnika.
Problem obowiązku dochowania należytej staranności sprawia jednak sporo problemów polskim płatnikom. Powstała m.in. wątpliwość czy dla wypłat nieprzekraczających progu 2 mln zł, w celu zastosowania stawki wynikającej z umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania (UPO) lub niepobranie podatku na podstawie UPO, wystarczające jest posiadanie certyfikatu rezydencji podatkowej podatnika, czy może konieczna jest również weryfikacja kontrahenta pod kątem statusu rzeczywistego właściciela należności oraz prowadzenia przez niego rzeczywistej działalności gospodarczej.

Zdaniem fiskusa
Organy podatkowe w swoich interpretacjach wskazują, że obowiązek dochowania należytej staranności przez płatników jest niezależny od tego czy suma wypłat zrealizowanych w ciągu roku na rzecz tego samego kontrahenta przekracza 2 mln zł czy nie. Dochowanie należytej staranności nie powinno się przy tym sprowadzać jedynie do weryfikacji rezydencji podatkowej odbiorcy. Powinno również polegać na weryfikacji statusu kontrahenta jako rzeczywistego właściciela w stosunku do otrzymanej należności, w tym poprzez pryzmat prowadzenia rzeczywistej działalności gospodarczej przez ten podmiot (warunki określone w art. 28b ust. 4 pkt 4–6 ustawy o CIT). Takie stanowisko potwierdzają np. interpretacje dyrektora KIS z 4 listopada 2020 r. (0114-KDIP2-1.4010.292.2020.2.SP), z 8 sierpnia 2019 r. (0114-KDIP2-1.4010.234.2019.2.MR) czy z 7 sierpnia 2019 r. (0114-KDIP2-1.4010.231.2019.2.JC). Tym samym, nawet przy wypłatach stosunkowo niskich kwot, organy podatkowe oczekują od płatników, aby poza certyfikatem rezydencji podatkowej podatników przeprowadzali ich szczegółową weryfikację, w tym posiadali również oświadczenia potwierdzające, że odbiorca należności jest jej rzeczywistym właścicielem i prowadzi rzeczywistą działalność w kraju swojej siedziby.

Co na to orzecznictwo
Odmiennego zdania są natomiast wojewódzkie sądy administracyjne, które rozróżniają obowiązki weryfikacyjne w zależności od kwoty dokonywanych wypłat. W wyroku z 11 sierpnia 2020 r. (III SA/Wa 2283/19) WSA w Warszawie orzekł, że poszerzona weryfikacja podatników przez płatników obejmująca dodatkowe warunki, tj. weryfikacja statusu rzeczywistego właściciela i rzeczywistej działalności gospodarczej (o których mowa w art. 28b ust. 4 pkt 4-6 ustawy o CIT) jest wymagana, gdy przekroczony zostanie próg wypłat 2 mln zł. Dla wypłat poniżej tego limitu zastosowanie znajdzie art. 26 ust. 1 ustawy o CIT, który swoją treścią nie odwołuje się do obowiązku badania statusu rzeczywistego właściciela i rzeczywistej działalności (art. 28b ust. 4 pkt 4-6 ustawy o CIT), tylko do konieczności dochowania należytej staranności i posiadania certyfikatu rezydencji podatnika w celu zastosowania postanowień UPO.
Ponadto, w ocenie sądu, racjonalny ustawodawca celowo rozróżnia wymogi stawiane płatnikom w zależności od tego czy wypłaty w danym roku podatkowym dokonywane na rzecz tego samego podatnika przekraczają, czy nie przekraczają kwoty 2 mln zł.
Podobne stanowisko zostało również zaprezentowane w wyroku WSA w Warszawie z 9 lipca 2020 r. (III SA/Wa 2264/19) oraz z 23 czerwca 2020 r. (III SA/Wa 2400/19), a także w wyroku WSA w Krakowie z 23 lipca 2020 r. (I SA/Kr 1268/19).

Zdaniem autorki – Jest szansa na zmniejszenie obowiązków dokumentacyjnych
Anna Skrobek
Obowiązek dochowania należytej staranności w podatku u źródła został poruszony również w opublikowanym przez Ministerstwo Finansów projekcie objaśnień z dnia 19 czerwca 2019 r. dotyczącym zasad poboru podatku u źródła. W projekcie ministerstwo wskazało przykładowo, że wyższy standard należytej staranności płatnicy powinni zachować już przy wypłatach opiewających na kwoty kilkuset tysięcy złotych. Obowiązek przeprowadzenia poszerzonej weryfikacji podatnika w przypadku wypłat poniżej 2 mln zł nie wynika jednak wprost z przepisów, co potwierdzają wojewódzkie sądy administracyjne w wydawanych orzeczeniach. Obecnie trwają jednak w Ministerstwie Finansów prace nad przepisami ustawowymi, których celem jest modernizacja nowych zasad poboru podatku u źródła. Kluczowe założenia zmian ministerstwo konsultowało z przedstawicielami biznesu, a zgodnie z zapowiedzią, prace nad nowelizacją mają być ukończone w 2021 r. Miejmy nadzieje, że zapowiedziana nowelizacja doprecyzuje również jakie obowiązki formalne ciążą na polskich płatnikach w zakresie obowiązku dochowania należytej staranności podczas weryfikacji podatników.

Podstawa prawna: Ustawa z 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych (tekst jedn. Dz.U z 2020 r., poz. 1406 ze zm.)